Preferred Citation: Muhawi, Ibrahim, and Sharif Kanaana. Speak, Bird, Speak Again: Palestinian Arab Folktales. Berkeley:  University of California Press,  c1989 1989. http://ark.cdlib.org/ark:/13030/ft4s2005r4/


 

blebl is-sayyah

—wahdu l-lah
—la 'ilaha 'ilia l-lah

kan fi hon hat-talit banat, gazzalat, ma `indhin 'iši ger hal-gazli. kul yom yigizlu wyinizlu `ala s-suq ybi`uha wyištru 'akil. yom nada l-imnadi 'inno mamnu` iz-zay bil-imdini `ašan il-malik biddo yimthin 'ahil l-imdini, min tay`a wmin `asyi. dar bil-lel il-malik uwaziro tayitfaqqadu min zawi wmin miš zawi. hadol šu bidhin isawu? ma `indhinniš 'iši ger hal-gazli. kul yom wahadi minhin tigzil hal-gazli tbi`ha wyištru fiha 'akil, yoklu t-talati ma` ba`ezhin. 'issa šu bidhin yi`malu? bidhin yigizlu wmiš mistarijyat yizwu. qamat il-bint l-ikbiri qalat, "ya rabbi ya habibi ykun il-malik mariq wyisma`ni, wyoxidni lal-farran ibta`o tanni 'akul wašba` xubiz!" qamat il-wasta qalat, "ya rabbi ya habibi 'inno ykun il-malik mariq wyisma`ni, wyoxidni lal-`ašši lli `indo tanni 'akul wašba` tabix!" 'iz-zgiri qalat, "ya rabbi ya habibi ykun il-malik mariq wyisma`ni, wyo-xidni la'ibno wajib waladen ubint, 'asammi wahad Baha'iddin uwahad `Aladdin, wil-bint Šamsizzha, wil-bint ykunha n kanat id-dinya tšatti wzihkit, itšammis id-dinya, win kanat imšammsi wbikyit itšatti d-dinya!"

'il-malik mariq, la'ajl is-sudaf, 'ija simi`hin. qallo, "waziri, dabbirni!" qallo, "bidabbir il-mulk sahbo, ya malik iz-zaman." xatamu hal-xušši wrawwahu. 'is-subih, wadda `askar. qallhin, "ta`alu `ind il-malik." 'iju hal-banat, rahu: "'amir, ya sidi!" qallhin, "ta`alu! 'intu šu qussitku?" qalulo, "ya sidi, 'ihna talit banat ma`innaš hada wma`naš wala 'iši lli noklo, wint 'amart mamnu` iz-zay. wšu binna ni`mal? 'illi smi`to, 'ah-kena." qallhin, "tayyib, ta`alu." jawwazhin. 'il-bint l-ikbiri lal-farran, wil-wasta lal-`ašši, wil-bint l-izgiri la'ibno.

xawatha saru ygaru minha, kif hi 'axdat ibn il-malik uhazlak il-farran wil-`ašši. saru bidhin yintiqmu minha. hiblit 'awwal dor. waqt ma qa`dat bidha txallif, rahu lad-dayi bartaluha wqalulha, "xudi haza jarw zgir uhutti taht uxitna wa`tina l-walad. 'ihna bnistannaki bab il-bet, bitliffi l-walad ubitnawlina yya wbithuttilha l-jarw. bas jabat, laffat hal-walad uhattat hal-jarw tahtiha wqamat nawalthin iyya wrij`it.

"šu jabat kinnit dar il-malik?"

"yi! šu jabat? jabat jarw!"

rabbu hal-jarw, wi`tazzu bih. hazlak šu sawu? rahu lal-walad laffu whattu bsanduq uzattu bin-nahir. fi `ala šatt han-nahir bustan, wfi xtyar wixtyara bhal-bustan. til`u hal-ixtyariyyi s-subih laqu has-sanduq bil-may. 'axadu has-sanduq fatahu laqu fi hat-tifil. malhinniš wlad. qallha, "tanrabbi ya xtyara balki nifi`na laquddam." rabbu.

rji`na lakinnit dar il-malik. hiblit uxra dor, bidha txallif. yam bas


383

qa`dat bidha txallif rahu xawatha lad-dayi qalulha, "xudi hal-biss wlid. xudi, hutti tahtiha, wqaddeš biddik masari bna`tiki, wnawlina l-walad." barzo nafs il-'iši, bas xallafat, laffat hal-walad bhaš-šrita til`it nawalathin iyya `al-bab, uhattatilha hal-bis tahtiha.

"šu jabat kinnit dar il-malik?" qalu, "šu jabat? jabat bis!" hazlak `imlu nafs il-'iši, hattu bsanduq urahu ramu bin-nahir. barzo til`u l-ixtyariyyi lli bhal-bustan laqu has-sanduq. 'axadu wfatahu, laqu hal-walad. rabbu. saru tnen.

nirja` lal-'im. hiblit ubidha tjib uxra marra. 'aju xawatha qalu lad-dayi, "xudi masari, wxudi haz hajar huttilha l-hajar willi bitxalfo nawlina yya." jibat hadik. 'ijit 'axdat hal-bint illi xallafatha, laffatha bhaš-šrita wnawalathin iyyaha whattat hal-hajar. 'axaduha, rahu hattuha bhas-sanduq uramuha bin-nahir.

"šu jabat kinnit dar il-malik?" qalu, "šu jabat? jabat hajar!" hazak ibn il-malik qal, "šu! dor jabat kalb, dor bis, dor hajar!" hajarha. 'il-bint barzo laquha l-ixtyariyyi, waxaduhin rabbuhin. saru šabab, wsaru kbar, wil-bint sarat sabiyyi. wil-bint 'ijit `ala manwit immha. 'in aštat id-dinya wzihkit itšammis id-dinya. win šammasat ubikyit, itšatti d-dinya. yom hal-ixtyar mat wa`tahin tarwto kullayatha—hal-xušši, hal-bustan; šu `indo hal-ixtyar, a`ta lahal-wlad. hal-wlad qalu laba`ezhin, "šu! 'ihna binna nzal qa`din hon ibhal-bustan lahalna! tanruh in`ammirilna sahli wnuq`ud fiha!" wen rahu? rahu `ala mdint abuhin. 'iju `ala hal-imdini qbal qasr abuhin šaru šaqfit'arz u`ammaru qasir mitil qasr abuhin, uhattu halhin ibhal-qasir uqa`adu. fišš ilhin hada, ger hiyyahin lahalhin. whinni yruhu wyiju bil-balad `irfuhin xalathin. fihmu `anhin xalathin inno ha-dola l-wlad illi ramuhin. kif bidhin yi`malu? bidhin ywaddruhin. dabbaru xtyara hattat ibsiniyyi hek wšwayyit taqatiq urahat `al-qasir usarat itnadi. hay l-ixtyara xallat ixwitha tatil`u `as-sed urahat taht hal-qasir usarat it-nadi. hadik qa`di `aš-šubbak. 'ixwitha miš hanak, uhi bidha tištri min hal'iši lli ma` l-ixtyara. sarat tibki. nizlit idmu`ha `ala hinnayat l-ixtyara jab-balathin. 'iltaftat `aleha, qalatilha, "yi! šu biddi 'ad`i `aleki? leš hek ya habibti?" qalatilha, "ya sitti, 'ixwti miš hon, wana ba`rif? bkit." qala-tilha, "tayyib."

'ijat, nadat `aleha. darat la`indha l-ixtyara, qalatilha, "ya habibti, xudi hadol il-hinnayat, ušu biddik iyya ba`tikii yya, wsarat tittalla` hek bijnab hal-qasir itfaqqid: "yi! walla ya habibti qasrik imlih, wma naqso 'iši 'illa ma hu naqso ger blebl is-sayyah." qalatilha, "ya sitti, mnen blebl is-sayyah? haza min biddo yjibo?" qalatilha, "bijibu ixwtik. mahinn is-sala `an-nabi `anhin! `indik šabab itnen ubitquli min biddo yjibli yya?"


384

qa`dat hal-bint usarat tibki. gayyamat id-dinya, ar`adat, sarat had-dinya tšatti. qalu, "'absar šu 'ija `ala 'uxtna, šu malha!" rawwahu yu-rukzu. qalulha, "malik xayta?" qalatilhin, "mališ. 'ijat `indi wahadi wqalatli qasrik naqso blebl is-sayyah. biddi blebl is-sayyah."

"ya xayta mnen binna njiblik blebl is-sayyah?" qalatilhin, "ba`rifiš. biddi yya 'ahutto bqasirna." 'ija 'axuha l-ikbir qallha, "tayyib. 'i`malili zad uzuwwad. 'ana biddi 'aruh." b'ido xatim. qal laxu lli 'azgar minno, "hutt il-xatim ib'idak. 'in izyaqq il-xatim `ala sba`ak ibtilhaqni talitt iyyam utilt in-nhar. 'in ma zyaqqiš il-xatim `ala sba`ak ibtilhaqniš bakun ana bxer." `imlitlo haz-zuwwadi w`addadatlo `ala hal-ihsan urikib umiši. miši.

uhu maši bhat-tariq, bhal-xala, 'ija `ala hal-gul: "is-salam `alekum, ya 'abuna!" qallo, "`alek is-salam. lola salamak sabaq kalamak, lafasfis lahmak qabl i`zamak! šu? wen rayih ya sidi?" qallo, "rayh ajib blebl is-sayyah." qallo, "'a. infid laquddam. 'ili 'axu, 'akbar minni bšahir waw`a minni bdahir. hu bidillak." nafad. miši, 'ija `ala t-tani: "'is-salam `alek, ya 'abuna!" qallo, "`alek is-salam! lola salamak sabaq kalamak, lafasfis lahmak qabl i`zamak! wen rayih ya `Aladdin?" qallo, "walla rayh ajib blebl is-sayyah." qallo, "ruh yaba laquddam nitfi bitlaqi 'uxti. 'in laqetha btithan milih wi`yunha humur, bitqaddim `aleha btokil min milhatha wibtirza` min ibzazha. win laqetha btithan sukkar itqaddimiš `aleha." qallo, "tayyib." miši. 'ija `ala hal-guli btithan milih nafši rasha wimdallyi bzazha min hon umin hon quddamha, wibtithan milih. 'ija rizi` min biz-zha l-yarnin. qalatlo, "min illi rizi` min bizzi l-yarnin? sa a`azz min ibni Sma`in." dar urizi` min bizzha š-šmal. qalatlo, "min illi rizi` min bizzi š-smal? sar a`azz min ibni `Abdirrabman." dar laquddamha w'akal min illi `ammal ibtithano. qalatlo, "`alek alla waman alla, wilxayin ixuno 'alla. šu biddak?" qallha, "biddi blebl is-sayyah." qalatlo, "'a. haza blebl is-sayyah ter fi l-bustan il-fulani. stanna tayiju wladi. btigdariš inte tisalo."

'axdato, nafxat 'ale, `imlato 'ibri whattaro brasha b`usbitha wqa`dat ta'iju wladha. qamat har-rih uhaz-zawabi`, willa hinni wladha jayin. 'ar-b`in wahad. fihin wahad izwak. 'iju. min se`it ma 'ojahu min gad: "rihtik ins, yamma!" qalatilhin, "la rihti ins wala `indi 'iši. 'uqu`du wusuktu." zallu yuburmu wyqulu "rihtik ins." qalatilhin, "'isma`u taqulku! haza rizi` min ibzazi, sar ibni mitl ihkayitku. 'irmu l-'aman kullayatku, babayyi-nilku yya." qalulha, "'ale 'alla waman alla, wil-xayin ixuno 'alla!" 'atla-`atilhin iyya. safu. sallamu `ale. qa`adu hinni wiyya. qalatilhin, "bti`irfu haza šu biddo?" qalulha, "la'." qalatilhin, "haza 'axuku, whaza biddo


385

blebl is-sayyah. min minku lli biddo yoxdo." haza qal ib`ašart iyyam, hazak ibyomen, ibyom, ibse`a. natt l-e`raj, qallha, "'ana bawasslo. bas turmuš `enik witfattih." qalatlo, "yalla! bas dir balak ya `Aladdin! haza blebl is-sayyah fi qafas im`allaq bis-sajara biji bibat fi. biqaf `alas-sajara biqul, `ana blebl is-sayyah! min yqul 'ana? 'ana blebl is-sayyah! min yqul 'ana?' `ala talit marrat. 'ida raddet `ale, bitruh. wida ma raddetiš ibtinjah. btimisko wbitjibo." qallha, "tayyib."

hamalo l-e`raj waxado. tar fi la`ind hal-bustan illi biji `ale blebl is-sayyah. hatto, whu fat `al-bustan, uhazak riji`. 'ija blebl is-sayyah, wiqif `ahas-sajara sar yqul, "'ana blebl is-sayyah! min yqul 'ana?" 'awwal marta sakat. tani marra qallo, "'ana!" qallo, "'intel" nafax `ale, qalabo hajar udahalo bqa` hal-bustan.

'izyaqq il-xatim `ala 'id axu. rikib ulihqo. barzo mitil ma `imil 'axu, 'iml it-tani. 'ija `ala l-guli wrah `ala l-bustan. uhaza l-walad qabil ma yiji, 'a`ta l-xatim la'uxto. rah `ala l-bustan. barzo 'ija t-ter: "'ana blebl is-sayyah! min yqul 'ana?" 'awwal marra wit-tani, maraddiš it-talit qallo, "'ana!" qallo, "'inte!" nafax `ale wrama, mitl axu. šu zal? zallat il-bint. il-bint izyaqq il-xatim `ala sba`ha. kif bidha ti`mal? qalat, "rahu 'ixwti." lihqithin. `addadat `ala hal-ihsan, witxaffat ulihqithin.

nafs il-'iši, rahat `ala 1-guli. qalatilha l-guli, "ha! bitruhi 'inti wixwtik ubi`udilkuš id-dikra. 'u`i truddi `ale!" qalatilha, "la'!" 'axaduha `ahal-bustan til`it `ahas-sajara l-bint ulabdat. 'ija hat-ter: "'ana blebl is-sayyah! min yqul 'ana?" "'ana blebl is-sayyah ..." zallo yqul tanno nsatah, uhadik labdi `ahas-sajara, maqiblitiš tihki. fat `ala l-qafas. yam hadik wara hal-qafas labdi `ala has-sajara saddat hal-qafas `ale wsakkarato whamlato b'idha. nizlit `an has-sajara. qallha, "daxlik! xallini 'aria`! bar-quslik, bagannilik, šu lli biddik iyya basawilik." qalatlo, "min qillt is-salami! 'itli`li 'ixwti!" qallha, "qimi min kom hal-ixlund hazak min hat-trabat hazlak urušši `al-ihjarat, biqumu 'ixwtik." qamat itrab uraššat `al-ihjarat qamu xwitha. sarat itqim witrušš `ala hal-ihjar kullayatha qamat hal-xaliqa kullayatha wkul wahad rawwah `ala 'ahlo. whi 'axdat hal-qafas wijat hi wixwitha `ala hal-guli. wadda`u l-guli waxadu blebl is-sayyah urawwahu.

wislu darhin, `allaqu hal-qafas ibhad-dar usaru yruhu `assed uyiju yuqu`du bhal-qahawi. 'in-natiji, tsama`t fihin l-imdini: "mnen hal-wlad? mnen? mnen?" yom iltaqu hinni wabuhin bil-qahwi bidun ma yi`irfu ba`ez. šu habbhin usar yi`zimhin la`indo wyuq`ud hu wiyyahin! qalu la-buhin, qalulo, "biddak titgadda `inna. inte surt `azimna marrten talati,


386

w'issa biddak tiji titgadda `inna, ya malik iz-zaman." qallhin, "'a. leš la'." `imlu hal-gada. qallhin blebl is-sayyah, "huttu ma` il-gada jazar ma` il-fawakih." hattu hal-gada, tgaddu wma šalla `anhin! ukayyafu w`u-qub ma tgaddu jabu hal-fawakih hattuha whattu sahin hal-jazar. qalulo, "ta`al kol ya blebl is-sayyah!" qallhin, "la walla! blebl is-sayyah ma bokil jazar, ya 'ahil l-imdini ya hamir ya baqar! `umurku smi`tu kinnit dar il-malik bitjib kalb uqitt uhajar!" safan il-malik. qallo, "`idha ya blebl is-sayyah!" qallhin, "'ana blebl is-sayyah, ma bakul jazar. ya 'ahil l-imdini, ya hamir ya baqar! `umurku smi`tu kinnit dar il-malik bitjib kalb uqitt uhajar!" qallo, "šu btihki ya blebl is-sayyah?" qallo, "haza lli bahki. kinnit dar il-malik ma bitjib kalb uqitt uhajar. wladak Baha'iddin u`Alladdin uŠamsizzha hiyyahin hadol illi `indak!" rah il-malik jab id-dayi qallha, "ya btihkili šu l-qissa, ya baqta` rasik!" qalatlo, "daxlak ya malik iz-zaman! 'ana ma xassniš. kanu ybaritluni xawatha wya`tuni hadola 'abut-thin tahtiha wanawilhin l-wlad. hadola wladak!"

jab id-dayi wxawatha it-tinten, dabahhin uqal, "ya min ihibb is-sultan yjib hatab uqahfit nar!" hatthin ibhan-nar, haraqhin udarrahin.

uhay ihkayti haketha, w`aleku rametha.


387

 

Preferred Citation: Muhawi, Ibrahim, and Sharif Kanaana. Speak, Bird, Speak Again: Palestinian Arab Folktales. Berkeley:  University of California Press,  c1989 1989. http://ark.cdlib.org/ark:/13030/ft4s2005r4/